بیشتر والدین دقیقاً نمی داند چرا فرزندانشان به مصرف مواد گرایش پیدا می کنند، در واقع والدین از تأثیری که مصرف مواد به روح و جسم نوجوانشان می گذارد آگاهی کمی دارند.
بیشتر نوجوانان برای یافتن و تجربه تغییری که تحت تأثیر مصرف مواد در آن ها اتفاق می افتد، به دنبال مصرف مواد مخدر هستند.
نوجوانان معمولاً با اهداف زیر به مواد مخدر روی می آورند:
♦ لذت بردن از صحبت کردن با دیگران و افزایش شأن اجتماعی خود
♦ گریز از مشکلات و خودداری از رو به رو شدن با ناراحتی ها
♦ جایگزینی هیجان به جای کسالت
♦ ایجاد حس لذت یا شادمانی
♦ ایجاد احساس رهایی و جدا شدن از واقعیت
♦ ایجاد احساس اعتماد به نفس و امنیت
♦ تجربه کردن سردرگمی و گیجی
♦ ایجاد حس شادابی، سرحال آمدن و آرامش
♦ افزایش میل آگاهی و تحریک احساسات
♦ کاهش تنش و تسکین درد
♦ برطرف کردن ترس و کاهش اضطراب
♦ بیان آزادانه خود
♦ تحریک و افزایش میزان بهره وری
♦ از بین بردن افسردگی
والدین باید مراقب چه تغییراتی باشند؟
والدین باید نسبت به بعضی تغییرات در نوجوانشان هوشیار باشند. این هوشیاری به معنای کلنجار رفتن و سین جیم کردن دائم نوجوان نیست بلکه به معنای زیر نظر گرفتن تغییرات رفتاری و روحی و روانی نوجوان است.
در صورتی که هر یک از تغییرات زیر را در نوجوانان مشاهده کردید، امکان سر و کار داشتن آن ها با مواد مخدر وجود دارد:
1- تغییرات رفتاری
یکی از نخستین نشانه های هشدار دهنده که احتمال می دهد نوجوان شما مصرف مواد مخدر دارد، به تغییر در رفتار و منش اوست.
نمونه این تغییرات رفتاری عبارت است از:
♦ نوجوان شما به طور ناگهانی دوستانش را تغییر می دهد
♦ از خانواده فاصله می گیرد
♦ گوشه گیر می شود
♦ علاقه اش را به فعالیت هایی که قبلاً برایش لذت بخش بوده از دست می دهد
2- تغییرات روحی – روانی
بعضی از نوجوان هایی که مصرف مواد دارند، ممکن است به صورت غیر منطقی و تظاهری رفتار کنند، تحریک پذیر شوند و در خانه با والدین یا خواهر و برادرها به صورت پرخاشگرانه رفتار کنند. به علاوه آن ها ممکن است شروع به تهدید کردن دیگران یا افت تحصیلی نمایند. فرار از خانه یا مدرسه و تخریب اموال دربعضی از نوجوان هایی که مصرف مواد دارند دیده می شود.
به عنوان یک تلنگر دیگر، افسردگی، ناپایداری روحی یا بی تفاوتی از هشدارهای بالقوه برای مصرف مواد در نوجوانان هستند و باید به آن ها بی توجه بود. اگر متوجه شدید که فرزندتان از شما دوری می کند و بیشتر اوقات میل دارد تنها باشد می تواند علامت یک اعتیاد شدیدتر باشد.
3- تغییرات شخصیتی
یک علامت خطر قابل توجه برای مصرف مواد در میان نوجوانان زمانی هست که آن ها نسبت به دیگران و حق و حقوقشان بی تفاوت می شوند، از نظر اخلاقی افت می کنند، بهره وری شان کاهش پیدا می کند و کنترلشان بر خود و رفتارشان کمتر می شود.
از دیگر نشانه های تغییرات شخصیتی در نوجوانان می توان به رفتار پرخاشگرانه یا تعاملات ضعیف و ناسازگارانه با خانواده، دوستان، همکلاسی ها یا معلم اشاره کرد. همچنین عملکرد ضعیف تحصیلی و مرود شدن در امتحان ها می تواند نشان دهنده تغییرات شخصیت باشد.
4- تغییرات فیزیولوژیکی (جسمی)
مصرف مواد، عوارض جسمی زیادی برجای می گذارد. بعضی از علائم جسمی مصرف مواد عبارتند از:
♦ قرمزی چشم ها
♦ گشادی مردمک چشم
♦ بهداشت ضعیف
♦ خون ریزی مکرر از بینی
♦ قرمزی و گلگون شدن گونه ها
♦ ضرب دیدگی یا جراحت های غیر قابل توضیح
♦ خستگی و خواب آلودگی
5- پیدا کردن ابزار و ادوات مصرف
یکی از قطعی ترین نشانه های مصرف مواد در فرزند شما، پیدا شدن ادوات مصرف مواد در میان وسائل آن هاست.
مهمترین آلات مصرف عبارتند از فندک، پایپ های استعمال، کاغذهای مخصوص پیچیدن گل یا ماری جوانا، مدواخ، سوزن های تزریق، شیشه های کوچک دارو، قلیان و غیره.
فرزندتان را در مسیر درمان قرار دهید
به عنوان یک پدر یا مادر، تشخیص نشانه های هشدار مصرف مواد در نوجوانتان آسان نیست و حتی سخت تر از آن توجیه کردن خودتان در مورد اعمال مصرف مواد در نوجوانتان است.
اما به جای پنهان کردن آن و امیدوار بودن به برطرف شدن آن در طول زمان، مهمترین کاری که می توانید برای فرزندتان انجام دهید، جست و جوی کمک از یک متخصص است.
لاله دستوری
روانشناس و روان درمانگر