در رابطه با اینکه کمک حرفه ای چیست ؟ در بخشی جداگانه صحبت کردیم . اکنون می خواهیم بدانیم چه کسانی قادر هستند و صلاحیت آن را دارند تا به ما کمک کنند .
به طور کلی 4 دسته از افراد هستند که به دلیل آموزش هایی که دیده اند صلاحیت کمک به ما را دارند :

1- مشاوران : این افراد در رشته های علوم تربیتی و مشاوره تحصیل کرده اند و عمدتا به عنوان مشاور مدرسه ، مشاور تحصیلی و شغلی ، مشاور ازدواج، مشاور خانواده و زوج فعالیت دارند. معمولا افرادی که به مشاوران مراجعه می کنند ، مشکلات مقطعی در زندگی خود تجربه می کنند و نیاز به راهنمایی و کمک برای تصمیم گیری بهتر دارند . این افراد مشکل جدی در رابطه با سلامت روانی ندارند و اگر هم علایمی مثل افسردگی یا اضطراب تجربه کنند با مساله ای خاص در ارتباط است که آنها را نزد مشاور آورده است . در هر حال مشاوران در صورتی که تشخیص دهند مشکلات افراد ریشه دارتر است ممکن است آنها را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع دهند .

2- روانشناس ها : بیشتر این افراد در رشته روانشناسی بالینی آموزش دیده اند ، اما افرادی از سایر گرایش های روانشناسی مثل روانشناسی عمومی نیز این روزها بسته به آموزش های عملی که می بینند مبادرت به ارایه خدمات می نمایند . خدمات روانشناس ها بیشتر با نام روان درمانی شناخته می شود . در روان درمانی به علت های روانی مشکلات مربوط با سلامت روان پرداخته می شود. برای مثال روانشناسی که می خواهد یک فرد مبتلا به افسردگی را درمان کند ممکن است آن دسته از افکاری را که به افسردگی فرد دامن می زند شناسایی کند و به کمک مراجع افکار واقع بینانه تر و درست تری را جایگزین کند. روان درمانی معمولا 8 تا 12 جلسه طول می کشد. در صورتی که روانشناس تشخیص دهد که مراجع نیاز به درمان دارویی دارد می بایست او را به روانپزشک یا در موارد خفیف تر به پزشک عمومی ارجاع دهد ، اما ، خودش حق تجویز دارو ندارد .

3- روانپرشک ها : این گروه از متخصصان شاید برای بیشتر مردم آشناتر از دو گروه قبلی باشند ، به دلیل اینکه به طور سنتی روانپزشک ها همه کاره مسایل مربوط به سلامت روانی شناخته می شوند . آنها پزشکانی هستند که تخصص اعصاب و روان می گیرند و عمده کارشان بررسی و تشخیص بیماری های روانی و تجویز دارو برای درمان آنهاست . با اینکه بعضی از روانپزشک ها کار روان درمانی نیز می کنند، اما اکثر آنها کار مداوای بیماران را از طریق درمان دارویی انجام می دهند .
با این معرفی ، مشخص می شود که روانپزشکان نسبت به روانشناسان و مشاوران با مسایل حاد تر مربوط به سلامت روانی سر و کار دارند مثل بیماری اسکیزوفرنی .در مقابل، روانشناسان با آندسته از مسایل روانی سرو کار دارند که بدون نیاز به دارو یا حداقل در کنار استفاده از دارو قابل درمان هستند ، مثل اضطراب و افسردگی . ذکر این نکته در اینجا اهمیت دارد که در کشور ما متاسفانه گرایش به استفاده از دارو زیاد است و به همین دلیل است که مردم بیشتر سراغ روانپزشک می روند اما جالب است بدانید که درمان دارویی برای یک دوره زمانی محدود تاثیر گذار است و با قطع مصرف، بیماری دوباره شروع می شود؛ ضمن اینکه راه مقابله درستی نیز با مسایلی که دلیل آن بوده آموخته نمی شود و شاید نوعی وابستگی به دارو در فرد به وجود آورد . مشاوران معمولا با مراجعانی سروکار دارند که مسایل روانی کمتری دارند ، اما به این معنا نیست که مشکلی ندارند ، بلکه منظور این است که کارکردشان در زندگی علی رغم مشکلات، نسبتا خوب است اما نیاز به گرفتن کمک دارند . برای مثال زوجی که با یکدیگر دچار مشکل شده اند برای مدتی ممکن است اوضاع مناسبی نداشته باشند اما کماکان وظایف روزمره خود را انجام دهند .
دسته دیگری از متخصصان هستند که آنها نیز در حیطه سلامت روان کار می کنند اما کمتر شناخته شده هسنتد . از آنجا که گروه خودیاری مخاطبان خود را تمام افرادی که به هر شکل در حوزه بهداشت روان، نیاز به کمک دارند تعریف کرده است، لازم می داند تا این گروه از متخصصان را نیز معرفی و فعالیت های آنها را بازگو کند.

4- مددکاران اجتماعی : این گروه از متخصصان بیشتر با مسایل اجتماعی و افراد درگیر با انواع آسیب های اجتماعی نظیر بزهکاری، کودکان کار ، افراد در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی نظیر زنان و کودکان بی سرپرست وبد سرپرست ، افراد معتاد و ... سرو کار دارند ، همچنین به افرادی که به دلایلی مثل انواع معلولیت قادر نیستند آنطور که می خواهند از زندگی بهره ببرند کمک می کنند . بعضی از اهداف مددکاران اجتماعی به شرح زیر است :
- کمک به فرد برای درک ظرفیت ها و محدودیت ها
- کمک به فرد برای آشنایی با منابع فردی و اجتماعی
- آموختن مهارت های جدید به فرد برای زندگی بهتر
- توانمندسازی فرد در زمینه مسایل مربوط به کار و درآمد

لاله دستوری - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی